Brottkastið í ESB landinu

Við sem gagnrýnt höfum kvótakerfið allt frá upphafi höfum alltaf bent á hið innbyggða brottkast sem aðalrökin gegn kerfinu. Í 30 ár hafa hagsmunaaðilar og fiskifræðingar og ónýtt eftirlitskerfi alltaf reynt að fela þennan ágalla kerfisins og gert lítið úr honum. Á Íslandi hafa engar alvöru rannsóknir farið fram á umfangi brottkasts. Ég er sannfærður um að þeir sem ábyrgð bera kæra sig ekki um að vita hið sanna.  Hins vegar bárust af því fréttir síðast liðið sumar að gerð hefði verið könnun á brottkasti í Norðursjó og var talið að allt að einni milljón tonna af fiski sé þar hent árlega vegna kvótakerfisins.  Vegna þess að bannað er að koma með smáfisk að landi og vegna takmarkana á því sem má veiða þá henda sjómenn verðminnsta fiskinum. Og þeir sem bara eiga kvóta á einni tegund , henda öllum meðafla. Þannig virka þessi kvóta og aflamarkskerfi í praxis. Það er nefnilega munur á að hanna kerfi á teikniborði eða í reiknilíkani eða hvernig það virkar í raunveruleikanum.

Fyrir 30-40 árum þegar ég var á togurum sem sigldu með aflann til Englands og Þýzkalands, þá vakti það sérstaka athygli okkar, allur sá smáfiskur sem seldur var á markaðinum og kom úr Norðursjó. Þetta voru allt niður í 25 cm pöddur eða lítið meira en hausinn. Þennan afla hirtu menn þá og gerðu sér fé úr. Núna sézt ekki smáfiskur á mörkuðum í ESB löndum, þökk sé kvótakerfinu þeirra. Milljón tonna árlegt brottkast eru margir fiskar. Það er nefnilega svo blekkjandi að tala um tonn.  Það á að tala um stykki. Í 1 tonni af meðalstórum fiski eru kannski 150-200 fiskar en í 1 tonni af brottkasti eru 500 til 2000 fiskar, allt eftir tegund veiðafæris.

Brottkastið er innbyggt. Það er eingöngu hægt að koma í veg fyrir svona umfangsmikið brottkast með því að afnema kerfið.  Þar er rót vandans. Fyrir utan beina fjárhagslega hagsmuni af að koma ekki með verðlítinn smáfisk að landi þá er það ekki síður vegna plássleysis um borð  í skipunum sem smáfiski er hent. Þegar afla er landað á markað, þá fæst alltaf hæst verð ef fiskur er flokkaður um borð í veiðiskipinu. Til þess að flokka almennilega þá þarf kannski að hafa 10 kör undir í einu. Allir sem hafa verið á sjó vita að hönnun lestarrýmis í íslenskum veiðiskipum býður ekki upp á slíkt. Þess vegna gera menn bara það sem best er í stöðunni og henda smáfiski og meðafla. Þannig verður vinnan þolanleg og menn hámarka sín laun til skamms tíma litið.  Og þetta plássleysi sem hvetur til brottkasts á ísfiskveiðiskipum og dagabátum á jafnt við um vinnsluskipin.  Þar er afskurði, hryggjum og hausum hent 

Þetta verða reglustikufræðingarnir og stjórnmálamennirnir að skilja til að geta tekið upplýstar ákvarðanir.  Kvótakerfið hefur verið varið með því að vísa til vísindalegra raka fiskifræðinga. En á þessu er bara sá stóri hængur að vísindin gera sjaldan ráð fyrir mannlega þættinum. Enda væru það varla vísindi eða hvað!! 

Fiskveiðar eru 90% mannlegur þáttur og 10% vísindi.
Þess vegna verðum við að hafa kerfi sem tekur mið af því.

Við inngöngu í ESB þá mun brottkastið verða viðvarandi vandamál því engar líkur eru á að ESB afnemi kvótastýringu fiskveiða