Auðlindir og Þjóðareign

Egill Helga skrifar smápistil um hugtakið þjóðareign og klikkir út með að enginn geti átt fiskinn í sjónum vegna þess að hann sé þjóðareign.  Hann sakar líka Lagastofnun um að þvæla þessu hugtaki. Pistillinn vakti nokkra umræðu en þar sem ég hef ekki geð í mér til að skrá mig inná athugasemdakerfi Eyjunnar aftur, þá set ég hér á vefinn mína eigin hugleiðingu.  Einn af þeim sem gerðu athugasemdir hjá Agli , var Þorvaldur Gylfason, sem situr í Stjórnlagaráði og margir binda vonir við að geri skynsamlegar breytingar á Stjórnarskránni. Þó ekki ég, því eftir því, sem ég les meira á vef stjórnlagaráðs, um þær umræður sem þar eru í gangi, þeim mun vonsviknari verð ég.  Segja má að væntingarnar hafi minnkað í öfugu hlutfalli við ganginn í vinnunni hjá þessum fulltrúum.

Ég held að menn séu á miklum villigötum í umræðunni um þjóðareign á fiskstofnum.Fiskurinn í sjónum er ekki auðlind í þeim skilningi sem lagt er upp með hjá stjórnlaganefnd. Ekki frekar en hreindýrin eða gæsirnar. Í mínum huga getur þjóð aðeins gert tilkall til að eiga land. Land, hvort sem er á láði eða legi eru efnisleg gæði og því er hægt að lýsa yfir eignarrétti.  Sama er að segja um það sem er undir yfirborðinu enda eru jarðefni hverskonar hluti af landinu. Allt annað ber að líta á sem hlunnindi og nýtingarréttur á þessum hlunnindum getur verið með margs konar hætti. Í höndum opinberra aðila, ríkis eða einstaklinga. Einkaeign er hægt að þjóðnýta eða taka eignarnámi enda komi bætur fyrir. Ríkiseignir má líka selja og veðsetja. En nýtingarréttur er í eðli sínu leiguréttur og því ekki hægt að selja eða veðsetja.  Þetta er kjarni málsins og óþarfi að flækja umræðuna með bulli um þjóðareign á fiskiauðlindinni í sjónum og ólöglegri veðsetningu þessara hlunninda.

Stjórnlagaráð þarf að taka þetta aftur upp. Fiskinn í sjónum má ekki og á ekki að skilgreina sem auðlind.  Fiskstofnar eru hlunnindi sem við getum gert tilkall til að nýta á meðan þeir eru innan okkar efnahagslögsögu en lengra nær réttur okkar ekki.

Öll kvótasetning er því í eðli sínu ólögleg enda brýtur hún á mannréttindum og jafnræði þegnanna sem eru æðstu réttindi sem ber að vernda. Það er hægt að réttlæta ígrip í nytjar á hlunnindum á grundvelli neyðarréttar en neyðarlög mega aðeins gilda í afmarkaðan tíma. Eftir að tilgangi þeirra hefur verið náð þá ber að afnema þau. Það ber að afnema kvótakerfið strax.  Tilgangurinn var ekki að byggja upp fiskstofna. Tilgangurinn var aðeins að draga úr sókn og minnka fjárfestingu í sjávarútvegi. Þau markmið náðust fyrir 10 árum og vel það.

Ef menn skoða þessa röksemdafærslu hljóta menn að sjá hversu fjarlægt og óraunhæft það er að tala um fiskstofna sem auðlind sem hægt er að skilgreina sem þjóðareign. Því það er líka falin ákveðin hætta í slíkum fyrirætlunum. Með því ranglega að búa til eignarréttindi þá má fara að versla með þau. Ef við göngum í ESB þá er stór hætta á að ESB geti boðið út kvóta á frjálsum markaði úr fiskstofnunum okkar. Ég get ekki séð hvernig við getum varist því ef við framseljum fullveldi okkar til Brussel. Hins vegar þá getum við á meðan við höldum sjálfstæði okkar alltaf ráðið því einhliða hverjir fá að veiða í okkar efnahagslögsögu. Líka úr þeim flökkustofnum sem hingað flækjast, eins og síld, makríl og loðnu. Að ég tali ekki um veiðar á hval og sel.  Menn skuli hafa það alveg á tæru að veiðar á hval og sel eru bannaðar í ESB.  Og það eru sterkir þrýstihópar sem vinna að því að banna allar veiðar með botnvörpu. Ætla menn virkilega að hætta á að það gerist og að eins fari fyrir okkur og Nýsjálendingum!  Ég vona svo sannarlega ekki og því er það krafa mín að Stjórnlagaráð taki auðlindakaflann upp aftur og breyti honum þannig að fiskstofnar séu ekki skilgreindir sem auðlind.  Skilgreining  á hugtakinu þjóðareign, sem fram kemur í lögunum um þjóðgarðinn á Þingvöllum er nefnilega fín og verðmæti í jörðu er sjálfsagt að skilgreina sem þjóðarauðlindir.  En undir það eiga ekki að falla dýralíf eða vatnsréttindi og gufa. Hins vegar er hægt að þjóðnýta land þar sem vatn eða gufa er virkjuð eins og áður sagði. En það er bara allt önnur Ella

e.s gerði smábreytingu á texta til að skýra betur hvað ég á við

Athugasemdir

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 27.5.2011 kl. 16:20]

Á einfaldan hátt má orða þetta svona í Stjórnarskrá:

Nýtingarrétt á hlunnindum hvort sem er á landi eða í sjó og fellur undir efnahagslögsögu Íslands hverju sinni, má aldrei selja eða veðsetja

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 27.5.2011 kl. 16:34]

Ef við búum til ákvæði og setjum í okkar stjórnarskrá um að fiskstofnar séu auðlind í þjóðareign þá hljótum við að viðurkenna rétt annarra þjóða til hins sama. Þar með væru okkur óheimilar veiðar úr hvalastofninum, selastofninum og öllum öðrum flökkustöfnum sem hingað synda. En verðmæti afla úr þessum stofnum nema hundruðum milljarða og fara  vaxandi